هنرآموز
محمدهادی میرزایی || هنرستانی بودن افتخار من استهنرآموز
محمدهادی میرزایی || هنرستانی بودن افتخار من استآییننامه ایمنی ... تاسیسات الکتریکی با اتصال به زمین ۳
بخش سوم- انواع سیستمهای توزیع نیروی برق
بطور کلی سه نوع سیستم توزیع نیرو به شرح زیر معمول است:
الف- سیستم توزیع فشار ضعیف سه فاز و نول و یا یک فاز و نول منشعب شده از آن که مرکز ستاره آن (طرف ثانویه ترانسفورماتور) مستقیماً به زمین وصل بوده و بدنه‌های هادی تاسیسات الکتریکی از طریق هادیهای حفاظتی با آن نقطه متصل می‌شوند. (سیستم T.n).
این سیستم خود دارای سه حالت گوناگون بشرح زیر میباشد:
الف1- هادیهای خنثی و حفاظتی در تمام سیستم مجزا از یکدیگر می‌باشند:
الف2- هادیهای خنثی و حفاظتی در قسمتی از تاسیسات توام نمی‌باشند:
الف3- هادی خنثی و حفاظتی در تمام سیستم یکی است:
ب- سیستم توزیع فشار ضعیف سه فاز و خنثی و یا یک فاز و خنثی منشعب شده از آن که مرکز ستاره ترانسفورماتور مستقیماً به زمین وصل بوده و بدنه هادی لوازم و تاسیسات الکتریکی مستقل از اتصال زمین سیستم به زمین متصل می‌شود. (سیستم T.t).
ج- سیستم توزیع فشار ضعیف سه فاز و خنثی و یا یک فاز و خنثی منشعب شده از آن که مرکز ستاره ترانسفورماتور توسط یک امپدانس با مقاومت به زمین وصل می‌شود و یا اصلاً به زمین وصل نمی‌شود (نسبت به زمین عایق است) و بدنه‌های هادی تاسیسات الکتریکی جداگانه به‌زمین وصل می‌شوند. (سیستم I.t).
یادآوری- مفهوم حروف اختصاری به کار رفته درمورد سیستمهای توزیع نیرو به ترتیب زیر میباشد:
حروف اول (سمت چپ) تعیین کننده نوع رابطه سیستم توزیع نیرو با زمین میباشد:
T : یک نقطه از سیستم مستقیماً به زمین وصل شده است.
I : همه قسمت‌های برقدار نسبت به زمین عایق بوده و یا یک نقطه از سیستم از طریق امپدانسی به زمین وصل شده است.
حروف دوم (سمت راست) تعیین کننده نوع رابطه بدنه‌های هادی تاسیسات الکتریکی بازمین میباشد.
t : بدنه‌های هادی ازنظر الکتریکی بطور مستقیم از اتصال زمین هر نقطه ای از سیستم نیرو به زمین وصل شده است.
n : بدنه‌های هادی از نظر الکتریکی بطور مستقیم به نقطه زمین شده سیستم نیرو وصل شده است (در سیستمهای جریان متناوب و نقطه زمین شده معمولاً نقطه خنثی میباشد).
ماده 1: از انواع سیستمهای گفته شده در بالا، استفاده از سیستم اتصال زمین ردیف(الف) (سیستم نوع T.N ) در کارگاه‌ها الزامی میباشد. مگر آنکه نحوه کارگاه و استفاده از سیستمهای ردیف (ب) یا (ج) (سیستم نوع T.T یا I.T ) ضروری نماید و یا در موارد مخصوصی که ممکن است لازم باشد از روش‌های ایمنی دیگر مانند هم پتانسیل کردن یا عایق نمودن یا روش‌های دیگری که در این آیین‌نامه ذکر نشده است، استفاده گردد. دراین صورت استفاده از این روش‌ها موکول به موافقت مرجع ذیصلاحی میباشد که توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین میگردد.
ماده2: جهتاجرای صحیح مقررات ایمنی درمورد سیستم T.N شرایط زیر باید رعایت شوند:
الف- بدنه‌های هادی دستگاه‌ها نباید به صورت انفرادی به زمین وصل شوند.
ب- هادی خنثی باید در محل پست ترانسفورماتور یا در محل تحویل نیروی برق و در محل‌های مناسب دیگری در داخل محوطه کارگاه‌های بزرگ به طور موثر و مطمئن به زمین وصل شده باشد به نحوی که ولتاژ هادی خنثی نسبت به زمین در صورت بروز اتصال به زمین به مدت طولانی از مقدار مجاز 50 ولت تجاوز ننماید. بنابر این لازم است که مقدار کل مقاومت اتصال زمین از دو اهم تجاوز نکند.
ج- در شبکه‌های هوایی با سطح مقطع هادی فاز تا 50 میلیمتر مربع و در شبکه‌های کابل با سطح مقطع هادی فاز تا 16 میلیمترمربع و سطح مقطع هادی خنثی باید معادل سطح مقطع هادی فاز باشد و برای سطح مقطع هادی بالاتر می‌توان سطح مقطع هادی خنثی را حدود نصف سطح مقطع هادی فاز انتخاب نمود (جدول شماره 2).
د- چنانچه سطح مقطع هادیهای فاز ( L1 , L2 , L3 ) کمتر از 10 میلیمتر مربع باشد، هادیهای خنثی (N) و حفاظتی (PE) بایداز همدیگر مجزابوده و فقط در یک نقطه (نقطهمبدأ) بهیکدیگر وصل شده باشند. در مورد سطح مقطع هادیهای فاز برابر 10 میلیمتر مربع و بیشتر می‌توان از یک هادی مشترک به عنوان هادی خنثی و حفاظتی استفاده نمود. از محل جداشدن هادیهای خنثی و حفاظتی نباید آنها را در نقطه دیگر مجدداً به هم وصل نمود.
هـ- نصب هادی حفاظتی و هادی خنثی باید عیناً با دقتی که برای نصب هادیهای فاز به کار می‌رود و یا همان عایق بندی فازها و همراه باآنها انجام شود و ضمناً در شبکه‌های جدیدالاحداث در صورتی که توزیع نیرو توسط کابل انجام شود، هادی حفاظتی نیز باید به صورت یکی از رشته‌های داخلی کابل پیش‌بینی گردد.
چنانچه سیم کشی مدارها در داخل لوله انجام گیرد،هادی حفاظتی نیز باید به صورت سیم روپوش دار از داخل همان لوله عبور نماید.
و- وسایل حفاظتی (مانند فیوزها، کلیدهای خود کار و کلیدهای مینیاتوری و غیره) باید به نحوی انتخاب شوند که در اثر بروز اتصال کوتاه بین هادی فاز و هادی خنثی (در بدترین شرایط ممکن یعنی در دورترین نقطه شبکه مصرف کننده) و یا اتصال هادی فاز به هادی حفاظتی، قطع مدار هر چه سریع‌تر (مطابق جدول شماره 1) انجام پذیرد.
حداقل جریان اتصال کوتاه لازم برای قطع سریع وسیله حفاظتی یا معلوم بودن نوع وسیله و جریان اسمی آن ( In ) و ضریب انتخابی ( k ) که تابعی از نوع شبکه (هوایی یا زیرزمینی) و محل نصب وسیله حفاظتی میباشد، تعیین میگردد به عبارت دیگر باید Ia بزرگتر یا مساوی kin باشد. که در آن Ia حداقل جریان اتصال کوتاه لازم برای قطع سریع مدار میباشد.
ضریب k در سیستم توزیع نیرو (شبکه هوایی یا کابلی) تا کنتور و در سیستم توزیع اختصاصی پستهای داخل کارگاه در محل تابلوی توزیع اصلی فشار ضعیف باید برابر دو و نیم (2.5) انتخاب گردد.
ضریب k در سیستمهای مصرف کننده (بعد از کنتور و در سیستم توزیع اختصاصی درمحل تابلوهای توزیع فرعی) باید به شرح زیر انتخاب گردد:
- فیوز زود ذوب (همه اندازه ها) : k=3.5
- فیوز دیر ذوب (برابر یا کمتراز 50 آمپر) : k=3.5
- فیوزدیر ذوب (برابر یا بیشتر از 63 آمپر) : k=5
- کلید خودکار مینیاتوری : k=3.5
- کلیدهای خودکار : k=1.25
توضیح آنکه درمورد کلیدهای خودکار، In جریان تنظیمی رله اتصال کوتاه کلید میباشد.
ماده 3: اتصال زمین مشترک یا مجزای فشار متوسط و ضعیف باید باتوجه به شرایط زیر انتخاب شود:
الف- استفاده از یک اتصال زمین به عنوان اتصال زمین سیستم فشار متوسط (11، 20 و 33 کیلوولت) و اتصال زمین حفاظتی فشار ضعیف در پست ترانسفورماتور، فقط زمانی امکان پذیر میباشد که خط یا خطوط فشار متوسط ورودی به پست از نوع زیر زمینی (کابلی) باشد.
چنانچه خط یا خطوط فشار متوسط ورودی به پست از یک خط یا خطوط هوایی منشعب شده باشد، در صورتی استفاده از یک اتصال زمین برای فشار متوسط و ضعیف امکان پذیر خواهد بود که طول خط یا خطوط کابلی بین خط هوایی و پست 3 کیلومتر یا بیشتر باشد.
ب- درصورتیکه خط یا خطوط فشار متوسط هوایی بوده یا خطوط ورودی و خروجی به پست ترانسفورماتور کابلی ولی منشعب از خط هوایی و طول آنها نیز کمتر از 3 کیلومتر باشد، اتصال زمین حفاظتی (فشار ضعیف) و اتصال زمین سیستم (فشار متوسط) باید مجزا بوده و خارج از حوزه مقاومت زمین یکدیگر قرارگرفته باشد.
به عبارت دیگر حداقل فاصله دو اتصال زمین از یکدیگر باید 20 متر یا بیشتر باشد.