عید فطر زمان تابش خیره‌کننده انوار الهی در قلوب مومنین و زمان حضور در ضیافت حضرت نور است. کم کم غروب ماه خدا دیده میشود، صد حیف از این بساط که برچیده میشود، در این بهار رحمت و غفران و مغفرت خوشبخت کسی است که بخشیده میشود.
نماز عید فطر با بانگ الله اکبر طنین انداز میشود و همه یکپارچه روبه سوی یک قبله زمزمه می‌کنند، اللهم اهل الکبریا و العظمه و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمه و اهل التقوی والمغفره ...
همه
مسلمانان با اتحاد میلیونی خود بر بام خانه‌ها و مساجد بانگ سر می دهند،
خدایاای اهل بزرگی و عظمت وای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و ای شایسته عفو و
رحمت وای شایسته تقوی و آمرزش از تو خواهم به حق این روزی که قرارش دادی
برای مسلمانان عید و برای محمد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی
مقام، درود فرستی بر محمد و آل محمد و درآوری مرا در هر خیری که درآوردی در
آن خیر محمد و آل محمد را و برونم آری از هر بدی و شری که برون آوردی از
آن محمد و آل محمد را،
خدایا از تو خواهم بهترین چیزی را که درخواست
کردند از تو بندگان شایسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند از آن
بندگان مخلصت.
عید سعید فطر از بزرگترین و مهم‌ترین اعیاد مسلمانان جهان است و در این روز مسرورند، علت شاد بودن خود را اطاعت و بندگی مولای خود می‌دانند.
روزی که انسان در خلوت روحانی و معنوی‌اش با خدای خویش به سخن می‌نشیند و زیر لب می‌گوید، نمی‌دانم از روزه گرفتن دستاوردی داشته ام یا نه و اگر بگویم نه گزافه نیست چرا که اعتراف به تهی دستی معنوی ناشی از شکسته نفسی نیست.
و روز عید فطر روز یکی شدن انسان‌هایی است که به یکتایی معبود ایمان دارند و حرکت جمعی صبح روز عید، نماز جماعت در فضای باز در هر کوی و برزن، حضور مردم از قشرهای مختلف به دور از گرایش‌های سیاسی و اشتراک این عید با دیگر مسلمانان، جملگی حال و هوای دیگری را به این روز می‌دهد.
عید فطر از عظیم‌ترین مناسبتهای اسلامی است و دنیای اسلام روز عید فطر را به معنای حقیقی عید می‌گیرند و این چیزی است که اسلام برای امت اسلامی خواسته است.
و خداوند متعال روز عید فطر را برای امت اسلامی عید قرار داد و آنها را شایسته این عید دانست و عید فطر روز پاداش گرفتن و احساس و رویت رحمت الهی است.
مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه داری به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیاری از کارهای مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می طلبند، اجر و پاداشی که خود خداوند به آنان وعده داده است.
امیرالمومنین، حضرت علی علیه السلام در یکی از اعیاد فطر خطبه‌ای خوانده اند و در آن مومنان را بشارت و مبطلان را بیم داده‌اند که:ای مردم! این روز شما روزی است که نیکوکاران در آن پاداش می‌گیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مایوس و ناامید می‌گردند و این شباهتی زیاد به روز قیامتتان دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عید شدن، به یاد آورید خروجتان از قبرها و رفتنتان را به سوی پروردگار و با ایستادن در جایگاه نماز به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت به سوی منازل خود، متذکر شوید بازگشتتان را به سوی منازلتان در بهشت برین،ای بندگان خدا، کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه دار داده میشود این است که فرشته‌ای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می دهد و می‌گوید: -هان! بشارتتان باد،ای بندگان خدا که گناهان گذشته تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید.
عید فطر چنان در اسلام مقام بالا و ارزشمندی دارد که روایات بسیاری مبنی بر انجام برخی اعمال در آخرین شب از ماه رمضان و روز عید فطر سفارش شده است براساس یکی از سنت‌های رایج، معمولا مردم در آخرین شب از ماه مبارک رمضان نزد امامان جماعات مساجد و نمایندگان مراجع عالی قدررفته، و از آنان رویت هلال ماه شوال را استفتاء می‌کنند، که پس از شنیدن جواب مثبت ، با پخش خرما و شیرینی بین مردم به استقبال عید سعید فطر می‌روند.
ازفضیلت‌های شب و روز عید فطر، قرائت دعاهای ختم قرآن، وداع ماه مبارک رمضان، دعای ابوحمزه، شب زنده داری و انجام اعمال ویژه شب عید فطر است.
روزه داران پس از یک ماه عبادت خدا، بعد ازطلوع آفتاب با تناول خرما افطار کرده و با دادن زکات فطره، که آن را شرط قبولی روزه خود می‌دانند، برای اقامه نمازمخصوص عید سعید فطر در مساجد آماده می‌شوند، و با گفتن جمله اسعدالله ایامکم، این عید مبارک و خجسته را به همدیگر تبریک می گویند.
از جمله مناسبتهای ویژه این روز سعید، تعیین قرارهای عقد و عروسی و انجام اعمال نیک است .
دراین روز، روزه داران که یک ماه را در ضیافت خدا بسر برده اند، در مراسم باشکوه نماز عید شرکت کرده و پذیرش طاعت‌ها و عبادتهایشان را از خداوند متعال خواستار می‌شوند و زکوه و فطریه خود را ادا می‌کنند.
روز آخر ماه روزه، روز کنار گذاشتن فطریه است و مسلمانان فطریه مستمندان را در روز عید فطر بعد از نماز عید هدیه می‌کنند.